Tuesday, September 20, 2016

ENG NGE OST?


Tunlai \halai rilru ah chuan OST tih inziak hmuh emaw sawi ri hriat chuan Movie emaw Music Video chhuak thar awm tur ah ngai in Original Sound Track tihna ah kan ngai tlangpui awm e. Tuna kan sawi tur erawh hi chu ngaihthlak theih thil ni lovin ei thei thil Opiod Substitution Therapy/Treatment (OST) chungchang a ni.

Ruihhlo a inchiu \hîn enkawlna (OST Centre) hi India ram ah kum 2007 a\ang khàn din \an a ni a, Mizoram ah chuan May 2009 a\angin tlawmngai pawl enkawlna hnuai ah din \an a ni. Ram pum ah centre 150 chuang awm in, tun dinhmun ah Mizoram ah sawrkar leh tlawmngai pawl enkawl Centre 17 a awm mêk. Centre pakhat hi thawktu 4 (Medical Officer 1, Nurse 1, Counsellor 1 leh Data Manager 1) in an enkawl tura ruahman a ni. Doctor indaih lohna avanga Medical Officer nei lo an awm tih loh chu thawktu post dang hi chu centre tîn ah hnawhkhah a ni.

Opiod Substitution Therapy Centre ah hian National AIDS Control Organisation a\anga dawn Buprenorphine damdawi a thlawn liau liau a semchhuah a ni. Hetiang damdawi hmang hian khawvel ram 80 chuang ah ruihhlo a inchiu \hin te enkawl mêk an ni. He damdawi hi ruihhlo nghei theihna damdawi a ni lo a, nghei thei tura \anpuitu damdawi chauh a ni. Buprenorphine chu ‘Opium a\anga siamchhuah ruihhlo eng pawh (Heroin, morphine adt.)  chhawk thei tu Opium a\anga siam chhuah (danglam) ve tho damdawi tihna a ni.’ Ruihna atana hman damdawi aiin a let 20 – 40 laiin a chak \ha zawk a, 0.2mg, 0.4mg, leh 2mg in a awm hrang thliah a ni.


Kum 1980 bawr chho kha chuan Opium hi thingtlang a cheng hnam chekhnawk ho tih/khawih awm tawk lek ah ngaih a ni a, tun ah chuan khawpui lam ah a darh chang pawh ni lo in a hluar tawh hle zawk a ni. India ram ah hian ruihhlo a inchiu \hin (Injecting Drugs Users) mi 177000 chuang an awm anga chhût a ni. Mizoram hi ‘Golden Triangle’/‘Golden Crescent’ (Opium ching leh tharchhuak tam ram - Northern Thailand, Laos and Myanmar) \henawm kan nih avangin ruihhlo in min rûn nasa êm êm a. Ruihhlo a inchîu \hîn te hi HIV/AIDS thehdarha ti hluar tu langsar zinga pakhat an nih avangin an zinga thapui thawha hmalak hi a \ul hle a ni. Ruihhlo a inchîu \hîn za a 12% (Mizoram) in HIV an vei anga chhut chhuah a ni.

OST damdawi ei/la thei tür hian Opium atanga siamchhuah ruihhlo hmanga inchîu \hîn an ni tür a ni a, zu leh natna dang a chhawk theih loh avangin natna dang damdawi atan an hmang ngai lo. OST Centre-a thawktu te thawh (service pek) ber chu a thlawna damdawi semchhuah a ni. Thawktu ten damdawi an rawt dip sak hnu ah damlo chuan lei hnuai (sublingual) ah a hmuam ral \hin a ni. Buprenorphine hi a mum emaw rawt dip pawh nise dawlh tawp chuan za a 15% chauh in hna a thawk a, lei hnuaia daha hmuam ral hian za a 51% in hna a thawk thung a ni. He damdawi hi damlo taksa ah darkar 24-36 a chhawk/thawk thei a ni

OST Centre a thawktu te tum bulpui ber chu HIV/AIDS kai thar an awm lohna tura hmalak, endawngna, thliarhran leh thinhrìkna tih tlakhniam, natna darh zel tur ven leh HIV/AIDS kaihhnawih natna avanga thihna tih tlêm a ni. Damlo enkawl te hi thla thum dan ah an thisen endik sak \hin an ni. HIV kai theihna – “Invenna tel lo a HIV hrik pâi nena mipat hmeichhiatna hman, HIV hrik pâi nena hriau leh inchiuna hmawnraw thianghlim lo inhman\awm, HIV hrik pâi Nu in a fa ah, HIV hrik pâi thisen thianghlim lo dawn a\ang” tih thu te hi ngun taka hrilh hriat \hin an ni. A \ul dan leh an mamawh hun apiangin counseling neih pui \hin an ni.

‘Ruihhlo a inchiu ngawlvei te hi tihdam harsa tak thluak natna benvawn vei’ tiin OST Centre Medical Officer Dr. Lalhminghlua chuan a sawi. Inchiu bansan hmak a kohhran leh khawtlanga inhmang tur chuan duat takin duhsak hle mah ila mithiam te’n an sawi angin ruihhlo an tih laia (a hma in) nikhata vawi 5+ a inchiu laia OST Centre-a enkawl anih hnu a vawi hnih/khat chauh a lo inchiu palh hlauh anih pawhin HIV/AIDS kai theihna ‘chance’ a tlakhniam duai avangin hmasawnna kawng khat ni ah kan ngai.  

Buprenorphine \hat bikna \henkhat :-
v  Ruihhlo a Inchiu a ngai tawh lo, lei hnuia daha ei anih avangin HIV lak a\angin a him.
v  Dan phalna hnuaia a sem chhuah a ni.
v  A thlawn anih avangin pawisa sen a ngai lo.
v  Ruihhlo tih chakna a ti reh.
v  Suffer a veng, Nikhata vawi 1 ei a tawk.
v  Ruihhlo aiin a thawk rei in a rintlak zawk.
v  Rukruk leh pawikhawihna a tlem.
v  Over-dose a hlauhawm loh, Ceiling effect nei a ni.
v  Doctor-in uluk taka a chawh a ni a, a him bik.
v  Inchhungkhur ah buaina a tlem.
v  Ruihhlo hnathawh a ti tawp a, pan leh pun a tidam awlsam.

Ruihhlo a inchiu \hin ten dam duha damdawi an ei \hin chanchin tlangpui chu kan lo hre ta a, damlo dang ang tho a damlohna avanga damdawi ei an nih avangin an inchiu lai nunhlui bawnra tak tak theihnghilh harsa ti takin kan la entleu reng dawn em ni? Ruihhlo bawih a rei tak lo tang tawh kan \halai duhawm tak tak hian nunkawng dik zawh se kohhran leh khawtlang tan mi \angkai tak ni se kan duh chuan OST Centre-ah kan hruai in enkawlna an dawn hnu pawhin kan \anpui chhunzawm zel dawn lovem ni? Aizawl, Lunglei, Mamit, Champhai, Saiha, Serchhip, Lawngtlai, Kolasib, Darlawn, Lengpui, Thenzawl, Vairengte, Khawzawl-a sawrkar damdawi in leh Society For Community Care (Agape) Durtlang, Samaritan Society of Mizoram Chanmari, SHALOM Lower Zarkawt leh Grace Inn Sikulpuikawn Aizawl ah te hian OST Centre a awm asin.
     



No comments:

Post a Comment