ENG NGE OST?
Tunlai \halai rilru ah chuan OST tih inziak hmuh emaw
sawi ri hriat chuan Movie emaw Music Video chhuak thar awm tur ah ngai in
Original Sound Track tihna ah kan ngai tlangpui awm e. Tuna kan sawi tur erawh
hi chu ngaihthlak theih thil ni lovin ei thei thil Opiod Substitution Therapy/Treatment
(OST) chungchang a ni.
Ruihhlo a inchiu \hîn enkawlna (OST Centre) hi India
ram ah kum 2007 a\ang khàn din \an a ni a, Mizoram ah chuan May 2009 a\angin
tlawmngai pawl enkawlna hnuai ah din \an a ni. Ram pum ah centre 150 chuang awm
in, tun dinhmun ah Mizoram ah sawrkar leh tlawmngai pawl enkawl Centre 17 a awm
mêk. Centre pakhat hi thawktu 4 (Medical Officer 1, Nurse 1, Counsellor 1 leh
Data Manager 1) in an enkawl tura ruahman a ni. Doctor indaih lohna avanga
Medical Officer nei lo an awm tih loh chu thawktu post dang hi chu centre tîn
ah hnawhkhah a ni.
Opiod Substitution Therapy Centre ah hian National AIDS
Control Organisation a\anga dawn Buprenorphine damdawi a thlawn liau liau a semchhuah
a ni. Hetiang damdawi hmang hian khawvel ram 80 chuang ah ruihhlo a inchiu \hin
te enkawl mêk an ni. He damdawi hi
ruihhlo nghei theihna damdawi a ni lo a, nghei thei tura \anpuitu damdawi chauh
a ni. Buprenorphine chu ‘Opium a\anga siamchhuah ruihhlo eng pawh (Heroin,
morphine adt.) chhawk thei tu Opium
a\anga siam chhuah (danglam) ve tho damdawi tihna a ni.’ Ruihna atana hman
damdawi aiin a let 20 – 40 laiin a chak \ha zawk a, 0.2mg, 0.4mg, leh 2mg in a
awm hrang thliah a ni.
Kum 1980 bawr chho kha chuan Opium hi thingtlang a
cheng hnam chekhnawk ho tih/khawih awm tawk lek ah ngaih a ni a, tun ah chuan
khawpui lam ah a darh chang pawh ni lo in a hluar tawh hle zawk a ni. India ram
ah hian ruihhlo a inchiu \hin (Injecting Drugs Users) mi 177000 chuang an awm anga
chhût a ni. Mizoram hi ‘Golden Triangle’/‘Golden Crescent’ (Opium ching leh tharchhuak tam ram -
Northern
Thailand, Laos and Myanmar) \henawm kan nih avangin ruihhlo in min rûn nasa êm êm a. Ruihhlo a inchîu
\hîn te hi HIV/AIDS thehdarha ti hluar tu langsar
zinga pakhat an nih avangin an zinga thapui thawha hmalak hi a \ul hle a ni. Ruihhlo
a inchîu
\hîn
za a 12% (Mizoram) in HIV an vei anga chhut chhuah a ni.
OST damdawi ei/la thei tür hian Opium atanga siamchhuah
ruihhlo hmanga inchîu \hîn an ni tür a ni a, zu leh
natna dang a chhawk theih loh avangin natna dang damdawi atan an hmang ngai lo.
OST Centre-a thawktu te thawh (service pek) ber chu a thlawna damdawi semchhuah
a ni. Thawktu ten damdawi an rawt dip sak hnu ah damlo chuan lei hnuai
(sublingual) ah a hmuam ral \hin a ni. Buprenorphine hi a mum emaw rawt dip
pawh nise dawlh tawp chuan za a 15% chauh in hna a thawk a, lei hnuaia daha
hmuam ral hian za a 51% in hna a thawk thung a ni. He damdawi hi damlo taksa ah
darkar 24-36 a chhawk/thawk thei a ni
OST Centre a thawktu te tum bulpui ber chu HIV/AIDS kai
thar an awm lohna tura hmalak, endawngna, thliarhran leh thinhrìkna tih
tlakhniam, natna darh zel tur ven leh HIV/AIDS kaihhnawih natna avanga thihna
tih tlêm a ni. Damlo enkawl te hi thla thum dan ah an thisen endik sak \hin an
ni. HIV kai theihna – “Invenna
tel lo a HIV hrik pâi nena mipat hmeichhiatna hman, HIV hrik pâi nena hriau leh
inchiuna hmawnraw thianghlim lo inhman\awm, HIV hrik pâi Nu in a fa ah, HIV
hrik pâi thisen thianghlim lo dawn a\ang” tih thu te hi ngun taka hrilh hriat
\hin an ni. A \ul dan leh an mamawh hun apiangin counseling neih pui \hin an
ni.
‘Ruihhlo a inchiu
ngawlvei te hi tihdam harsa tak thluak natna benvawn vei’ tiin OST Centre
Medical Officer Dr. Lalhminghlua chuan a sawi. Inchiu
bansan hmak a kohhran leh khawtlanga inhmang tur chuan duat takin duhsak hle
mah ila mithiam te’n an sawi angin ruihhlo an tih laia (a hma in) nikhata vawi
5+ a inchiu laia OST Centre-a enkawl anih hnu a vawi hnih/khat chauh a lo
inchiu palh hlauh anih pawhin HIV/AIDS kai theihna ‘chance’ a tlakhniam duai
avangin hmasawnna kawng khat ni ah kan ngai.
Buprenorphine \hat bikna \henkhat :-
v Ruihhlo
a Inchiu a ngai tawh lo, lei hnuia daha ei anih avangin HIV lak a\angin a him.
v Dan
phalna hnuaia a sem chhuah a ni.
v A
thlawn anih avangin pawisa sen a ngai lo.
v Ruihhlo
tih chakna a ti reh.
v Suffer
a veng, Nikhata vawi 1 ei a tawk.
v Ruihhlo
aiin a thawk rei in a rintlak zawk.
v Rukruk
leh pawikhawihna a tlem.
v Over-dose
a hlauhawm loh, Ceiling effect nei a ni.
v Doctor-in
uluk taka a chawh a ni a, a him bik.
v Inchhungkhur
ah buaina a tlem.
v Ruihhlo
hnathawh a ti tawp a, pan leh pun a tidam awlsam.
Ruihhlo a inchiu \hin ten dam duha damdawi an ei \hin chanchin
tlangpui chu kan lo hre ta a, damlo dang ang tho a damlohna avanga damdawi ei
an nih avangin an inchiu lai nunhlui bawnra tak tak theihnghilh harsa ti takin kan
la entleu reng dawn em ni? Ruihhlo bawih a rei tak lo tang tawh kan \halai duhawm
tak tak hian nunkawng dik zawh se kohhran leh khawtlang tan mi \angkai tak ni
se kan duh chuan OST Centre-ah kan hruai in enkawlna an dawn hnu pawhin kan
\anpui chhunzawm zel dawn lovem ni? Aizawl, Lunglei, Mamit, Champhai, Saiha,
Serchhip, Lawngtlai, Kolasib, Darlawn, Lengpui, Thenzawl, Vairengte, Khawzawl-a
sawrkar damdawi in leh Society For Community Care (Agape) Durtlang, Samaritan
Society of Mizoram Chanmari, SHALOM Lower Zarkawt leh Grace Inn Sikulpuikawn
Aizawl ah te hian OST Centre a awm asin.
No comments:
Post a Comment